-
چهارشنبه, ۴ دی ۱۳۹۸
-
۳۳۸
حسن عاقبت و رستگاری مقام رفیعی برای هر انسان مومن است. از طرفی دستگیری از دیگران و جذب آنان به تعالیم الهی اسلام مستوجب اجر کثیر است. آیت الله جوادی آملی در یک دسته بندی از مسلمانان می فرمایند برخی مسلمان اند و مومن و عامل به اسلام و قرآن و برخی اقامه کننده دین، قرآن و نمازند .
جمع نمازگزاران و مومنین محل در مسجد پر است از صفا و خلوص بندگی. عطر عبادت جمع نمازگزاران، روح هر فرد که گذری کوتاه به مسجد داشته باشد را مصفا می سازد. این خلوص بندگی و صفای باطنی آن چنان جذاب و گیراست که هر کسی را هر چقدر هم که دل به زندگی دنیا و فرهنگ مصرف زده متجدد باخته باشد مجذوب صمیمیت این جمع می کند.
با توجه به توصیه های قرآن کریم در باب مسئولیت های مؤمنین سئوال هایی در ذهن شکل می گیرند. آیا نمازگزاران در کنار انجام عبودیت و لذت معنوی از صفای مسجد و نماز وظیفه ای در مورد اطرافیان و هم محلی هایی که به مسجد نمی آیند ندارند؟ آیا می توان تنها بفکر خود بود؟ آیا نبایست به امام جماعت یاری رساند؟ آیا تنها امام جماعت مسئولیت تبلیغ و زنده نگاه داشتن شعائر اسلامی را دارد؟ آیا بهتر نیست که آن چه از مسجد می گیریم را به دیگران نیز هدیه کنیم؟ نبایست پیام روحانی و مسجد، محل عبادت حضرت حق را به دیگر افراد بی توجه به مسجد منتقل سازیم؟ عبادت برترین اعمال است. آیا در کنار به فکر خود بودن درجه بالاتر و صواب برتری برای دست گیری از دیگران ذکر نشده است؟
آیا در محیط اطراف خود شاهد و آگاه از وضع جوانان نیستیم؟ آیا در کوچه و خیابان جوانانی که دچار غفلت و خطا هستند نمی بینیم؟ آیا روز و شب شاهد این نیستیم که جوانان ما سر در موبایل فرو برده اند؟ آیا فضای مجازی هزاران شبهه به جان فکر و روح جوان ما نیانداخته؟ آیا حتّی در چارچوب خانه خودمان کودک ما را با کارتون سرگرمی و تربیت منحط غربی بار نمی آورند؟ انتظار قرآن کریم از ما در این مورد سکوت و نادیده گرفتن آن هاست و یا توجه، انجام وظیفه، و اقدام عملی؟
حال در این شرایط وضع مسجد در چه حال است؟ زمان کودک و جوان ما چقدر در مسجد و درس قرآن صرف می شود؟ آیا مسجد برترین محیط سازنده برای کودک و جوان نیست؟ توجه به دیگران، ایثار و دست گیری دیگران روش حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت علی(ع) بود. ذکر، دعا، و عبادت ماجور است و کمال دعا و ذکر با تأسی به روش ائمه معصومین با ایثار ، و دستیگری از دیگران حاصل می شود. دستگیری از دیگران در سطح نازل خود با اهدا مال و در رده بالاتر از طریق آگاه سازی و تنبه اطرافیان صورت می پذیرد. بهمین سبب است که گفته شده قلم علماء برتر از خون شهدا ست. روشن است که توجه به دیگران برتر از گلیم خود را از آب کشیدن است. ایثار برتر و بالاتر از انجام وظیفه عبادت فردی و شخصی است. دستگیری از غافلین، روشنگری، امر به معروف و نهی از منکر صوابی بالاتر از صرف دعا و خلوت فردی دارد. ایمان و عمل لازم و ملزومند.
در زمان حاضر آیا کسی هست که از تاثیر گذاری عمیق فضای مجازی احساس خطر نکرده باشد؟ آیا فرد منصفی وجود دارد که (در کنار فواید تجهیزات جدید نوظهور) ضررها و تهدیدهای جدی در وسایل ارتباطی جدید حس نکرده باشد؟ هیچ فرد عاقل منصفی فضای غیر اسلامی و غیر ایرانی جامعه را نمی پسندد. همواره شاهد اشتغال جوان و پیر به بازی، خواندن خبر، و مطالعه مطالب انتشار شده در فضای مجازی هستیم. تغییر تدریجی فضای شهر ومحلمان و تقرّب به سبک زندگی غربی، تغرب از فرهنگ ایرانی، و کم رنگ شدن فضای معنوی را به رای العین شاهدیم. نمونه های عصیان جوان علیه خانواده و تحلیل رفتن تبعیت از اندیشه و رفتار والدین همه جا ما را محاصره کرده است. حال در شرایطی که فضای غربزده، بعضاً ناسالم، مغرضانه و مزوّرانه طراحی شده بوسیله جامعه غیر مسلمان اکثر اوقات پیر و جوان را پر کرده وظیفه ای جدی بر عهده نماز گزار مؤمن قرار می گیرد.
بیاید کاری برای نجات جوانان و کودکان خود کنیم؛ بیایید برای حفظ جامعه تدبیری بیاندیشیم؛ تربیت جامعه خود را به دست دیگران ندهیم.
آگاهیم که غرب تحت لوای آموزش، سرگرمی و تفریح سالم، و علم جامعه ما را ابتدا جذب و سپس به فساد می کشد. مهمترین حربه فضای مجازی پنهان بودن هدف، پوشیده بودن مقصود در لوای سرگرمی، مخلوط کردن دروغ در میان سخنان راست، سودمندی بخشی از محتوی، و تدریجی بودن انحطاط و سقوط فرد و جامعه مصرف کننده فضای مجازی است.
چه پاسخی به سئوالات آخرتمان در مورد مسئولیت ما در قبال جوان ما، کودک ما، خانواده ما، و اجتماع خواهیم داشت؟ این که نمازخواندیم، به فکر خود بودیم و دیگران را فراموش کردیم؟ این که کاری از دست ما برنمی آمد، شاهد بودیم، و انفعال اختیار کردیم؟ در قرآن کریم می خوانیم که برخی از افراد جهنمی که ادعای استضعاف و ناتوانی می کنند مورد این سئوال قرار می گیرند که آیا راهنمایی نشده بودید و ملک خدا پهناور نبود. قطعاً انفعال در برابر تحکم فرهنگی-فکری غرب شایسته جامعه مسلمان نیست.
بیایید ما نیز برای غافلان و فریب خوردگان فضای مجازی کاری بکنیم؟ تاسف خوردن و از کنار آنان گذشتن با امر به معروف و نهی از منکر سازگار نیست. امر معروف و نهی از منکر واجب شرعی است. سکوت و انفعال و بی عملی در آخرتت ما تاثیر دارد. تصور نمی شود عبادت ما با غفلت از کودک، جوان، پیر نادان فریب خورده غافل به درجه کمال رسد، اگر مستوجب بازخواست نباشد.
چندی پیش جوانِ آمر به معروف در این راه جان داد. روحانی غیور ما برای حفظ دختر مورد تهدید و جسارت دو نفر لاابالی چشمش را تقدیم قرآن کرد. آیا من هم وظیفه ای در قبال دیگران ندارم؟ آیا می توانم دیگران را نادیده بگیریم و از کنار انان بگذرم؟
اولین اقدام در این شرایط احیاء فرهنگ اسلامی و از جمله زنده نگاه داشتن فرهنگ مسجد و بهره گیری از امکانات موجود در آن است.
مشکلات و دلایل عدم اقدام به رسیدگی به مسائل موجود
در پاسخ به سئوالات طرح شده فوق عموماً عدم مشارکت افراد در برنامه ها، عدم استقبال از پیشنهادات، ذی نفع نبودن اهالی مسجد با توجه به سن و گذر جمعی از اهالی مسجد از دغدغه های مذکور در باب تربیت نسل آتی، و همچنین گرفتاری، اشتغال بعنوان دلایل عدم اقبال اهالی مسجد به اقدام در مورد تاثیر گذاری بر کودک، جوان، و افراد ناآگاه ذکر می شود.
بایست توجه داشت اکنون مسأله تنها در مورد کودکان و جوانان نیست بلکه کل جامعه و اقبال نسل آینده به دین مورد تهدید است. قطعا اهالی مسجد بعنوان نهادی بنیادین و اجتماعی در نگاه اسلام در این باره نمی توانند سکوت کنند و یا لااقل در حد توان اقدامی ننمایند. هنگامی که شبانه روز بطور دائم اذهان فرد فردِ جامعه مورد بمباردمان اطلاعات جهت دار فضای غیر اسلامی غیر ایرانی قرار می گیرد چگونه می توان احساس وظیفه نکرد.
نیازی به کمال گرایی و بی نقص بودن اقدامات و طرح ها نیست، بلکه ایده آل گرایی تبدیل به بزرگترین مانع انجام کار شده است. با ابتکار، پایین آوردن سطح توقع، تسامح و تسهیل روش برخورد با مسأله، راه حل در دسترس است
توجه داشته باشیم که برای همیاری امام جماعت و تلاش برای تاثیر گذاری بر اهالی بی اعتنا به مسجد روحیه کمال گرایی مستحسن و قابل تقدیر، اما عملی ، کارا، و قابل توصیه نیست. واقعیت این است که برای احیاء فرهنگ اقامه نماز در مسجد و تقویت خصلت اسلامی یک محل، ضرورتاً نیازی به وجود افراد خاص، علماء مبرز، و اساتید برجسته در مسجد نیست تا کاری مثبت صورت پذیرد. ضرورتی ندارد که هزینه زیادی صرف شود. الزامی برای حضور دائم و یا طولانی و حتی صرف وقت قابل توجه نیست. می توان از قابلیت های جمع ، گردش نوبتی خدمات داوطلبی بهره گرفت. می توان از امکانات فن آوری از جمله ویدیو پروژکتور، امکانات کامپیوتری، و برای جذب کودکان همچنین از امکانات موجود و سهل اوصول استفاده کرد.
متاسفانه فرهنگ اینترنتی و آن لاین ویکی پیدیا امروزه مورد رجوع کاربران فضای مجازی برای پیدا کردن اکثر سئوالات علمی، اجتماعی، اطلاعات عمومی ، و غیره تبدیل شده است. مسئولین شکل گیری این فرهنگ لغات اینترنتی از خود مردم کمک گرفته و فرهنگ لغاتی را که نیازمند حضور تیم های متعدد و متخصصین دارای معلومات است را بدست مردم به نگارش دراورده اند. توجه به روش شکل گیری فرهنگ لغت ویکی پدیا می تواند مثالی برای انجام کارهای بزرگ با تشریک مساعی افراد جامعه در ساعات شبانه روز و متنوع برای هر فرد باشد.
فرهنگ ویکی پدیا با در اختیار گذاشتن صفحات خود در اختیار عموم جهت نگارش معنای واژه ها و سپس اصلاح صفحات یکی دائره المعارف بسیار بزرگ را بدون پرداخت هزینه گزاف و صرف وقت معمول با جمع آوری نوشته های مردم مراجعه کننده به صفحه مذکور شکل داده است. همین روش یعنی بهره گیری از خورده خدمات جماعت مخاطب در زمینه کارها و خدمات و حضور ممکن برای هر فرد داوطلب در کنار زحمت کشان همیشگی مسجد می تواند در اختیار گسترش فعالیت های مسجد به کار گرفته شود و آن را تقویت نماید.
ابتدابا توقع کم چراغ مسجد را روشن نگاه داریم و در را بروی اهالی محل باز نگاه داریم سپس به سوی ارتقاء برنامه ها گام برداریم؛ از جذابیت و امکانات مسجد در برابر امکانات فرهنگ مهاجم بهره بریم؛ مسجد را به امکانات فن آوری مجهز کنیم
گردهم آیی و پرسش و پاسخ نوجوان، پخش سخنرانی سخنوران و علماء دین، و یا پخش قرائت قرآن مجلسی برای روشن نگاه داشتن چراق محفل کوچک حاضر در صحن مسجد تنها با حضور خادم مسجد در کنار برنامه های مفصل و جدی تر مسجد امکان پذیر است.
اقدام اولیه و حداقلی باز نگاه داشتن در مسجد، روشن نگاه داشتن چراغ صحن، و پذیرا بودن آحاد ساکنین محل بدون ترتیب دادن جلسات خاص و زمان بر همراه با سخنرانی، وعظ، و غیره است.
عموماً استفاده افراد غریبه از مسجد بعنوان فضای خواب و یا ورود افراد معتاد و لابالی یا به شکل بهانه و یا واقعا به سبب ترس از خدشه دار شدن فضای مقدس مسجد جامعه ما را از این نهاد رکین اسلام محروم ساخته است
در زمانی که موبایل های ارزان و گران، و یا کامپیوترهای شخصی و عمومی ۲۴ ساعت روشن و در حال تخریب فضای ذهنی جوان و پیر ما با جذاب ترین و هوشمندانه ترین طرق القاء اندیشه است، جامعه مسلمان درب مسجد خود را بروی مراجعین بسته و در ساعات نماز بطور حداقلی پذیرای صرفاً نمازگزار مؤمن است! از این جنگ نابرابر حیرت باید کرد. چگونه جامعه مؤمن بزرگترین نهاد دینی و فرهنگی را عملاً به تعطیلی کشانده است!
اکنون حفاظت از فرش ها و سیستم های صوتی از نقش بی بدیل مسجد پیشی گرفته است. دارایی های مسجد در واقع برای ایفای نقش انسان سازی و هدایت فراهم شده اند و در برابر هدف بنای مسجد هیچ ارزشی ندارند. بگذارید فرش مسجد به سرقت رود اما جوان و کودک و پیر ما در دستان جامعه مسلمان حفظ گردد. چه خطری و چه خسارتی بالاتر از شکست در فضای فرهنگی می توان متصور شد؟
با وجود آن چه بیان شد، حضور خادمین گردشی در مسجد می تواند از بروز مشکلاتی که بعضاً تنها بهانه ای برای خلاصی از شر نماز گزاران است جلوگیری نماید.
جذابیت فضای مسجد و علاقه افراد به حضور در جمع اهالی مسجد
شاید تمامی مردان نماز گزار با همهمه زنان در ضمن سخنرانی ها و جمع صمیمی خواهرانی که تمایلی به ترک مسجد ندارند و با شور و علاقه خاصی پس از نماز به صحبت مشغول می شوند آشنا هستند. خواهران محترم مومنه همواره حضور در فضای مسجد را جذاب و دیدار جمع هم محلی را بسیار جذاب و دلگرم کنده می یابند. می توان از این علاقه در جهت تقویت نقش هدایت گر مسجد بهره برد. از طرفی، بزرگان با تجربه و اهل ذکر و عبادت محل از خلوت و جمع مسجد استقبال بی نظیری دارند. بنابراین باز نگاه داشتن در مسجد پس از نمازهای یومیه خود یک قدم اولیه خواهد بود.
همین گرایش و علاقه به حضور در مسجد در میان کودکان و نوجوانان قابل مشاهده است. می توان از این جذابیت جهت تشویق فرهنگ رجوع به مسجد بهره برد.
با پایین آوردن توقعات از ترتیبات و برنامه های موجود در مسجد راه های دیگری بروی ما باز خواهد شد. قطعاً شرایط ماه محرم، و فضای ماه رمضان، و یا مناسبت های خاص ایده آل و مطلوبند، اما ساده سازی و کم توقعی از مسجد در کنار همیاری حداقلی می توان زمان هایی را با حضور متولی و یا خادم جهت راه اندازی تجهیزات بدون حضور سخنران، استاد، روحانی به زمان حضور در مسجد افزود. پخش ویدیویی و یا بهره گیری از فنآوری رایانه ای می تواند جمع جوان و یا با تجربه را به محتوای غنی سخنرانی های مهم، درس های اخلاق، و یا قرائت قرآن های محبوب و دلنشین قراء مشهور جذب نماید. پخش سخنرانی های بزرگانی همچون آیه الله مطهری، مستندهای انقلاب و جنگ، دروس اخلاقی علماء ربانی به شکل صوتی و یا ویدیویی را بر دیوار مسجد تصور بفرمایید.
پخش قرائت قرآن، مستندات جنگ و انقلاب، و سخنرانی های تاثیر گذار حتی بدون حضور مخاطب
بایست توجه داشت که ضرورتی ندارد که در برنامه های ترتیب داده شده جمع کثیر و یا حد اقلی در مسجد حضور داشته باشند، حتی با حضور یک نفر و یا حتی بدون حضور حتی یک نفر پخش صدای قرآن، پخش ویویویی سخنرانی های عمیق و آموزنده و باز بودن درب مسجد بروی اهالی محل و یا افراد مراجع دیگر تاثیر گذار و مثبت است. حتی اگر پخش قرائت قرآن و یا سخنرانی علماء ربانی در فضای خالی مسجد برقرار باشد بتدریج مخاطب پیدا خواهد شد.
همانطور که غرب با محتوای پوچ اذهان را مسموم می کند جامعه مسلمان نیز می تواند با ثروت فرهنگی، و فکری اسلام جذب مخاطب کند.
*خلاصه مطلب این که در سه سطح نازل، متوسط، و عالی می توان ترتیباتی داد:
۱ . سطح نازل صرف باز بودن در و روشن بودن چراغ مسجد و پخش مواعظ اخلاقی علماء ربانی بدون حضور روحانی ، استاد و یا عالم دین ( این اقدام تنها با حضور متولی مسجد و براه اندازی پروژکتور و یا رایانه امکان پذیر است)؛
۲ . سطح متوسط حضور اساتید ، و یا جلسات پرسش و همفکری جوانان و یا همدلی و مذاکره اهالی محل ( با حضور استاد، فردی از اهالی مسجد که با مطلب آشناست و یا تنها نظارت و حضور خواهد داشت)؛
۳ . سطح عالی که همان مراسم و ترتیبات معمول مسجد است که با حضور روحانی و امام جماعت در اعیاد و مناسبت ها بطور معمول در مسجد در جریان است؛
پایین آوردن سطح توقع از حضور قابل قبول و اقبال مردم یکی از نکات مهم جهت فعال نگاه داشتن برنامه های آتی است.
پرهیز از لغو و اتلاف وقت در گفتگوهای اهالی مسجد و صرف این انرژی جهت رسیدگی به مشکلات ساکنین محله
هم صحبتی با مؤمنین و گفتگو با همفکران بسیار شیرین و جذاب است. همهمه های مرد و زن در مسجد امری شناخته شده در تمامی مسجدهاست. بعضاً دور شدن این گفتگوهای شیرین و مثبت از امر دین و مسائل مفید در مسجد دیده می شود. پرهیز از لغو در قرآن کریم از خصائل مؤمنین معرفی شده است.
می توان شیرینی هم صحبتی با هم مسجدی یمان را با حضور خدا در گفتگوها مزِبن نمود. قطعاً حل اختلاف زوج های جوان، مشاوره دلسوزانه رساندن به آنان، جلوگیری از تخریب خانواده ها بوسیله مشاورهای روانشناس دارای اندیشه غربی و آکادمیک صرف، و همچنین معرفی جوانان دارای شرایط تشکیل خانواده به خانواده ها، و ترغیب جوانان و میانسالان اجتناب کننده از تشکیل خانواده و یا هراسان از مشکلات صوابی بزرگ در پیشگاه حضرت حق دارد. بیاییم غیبت، لغو، شوخی های بیهوده را خرج رضای خدا کنیم. بعضاً با توصیه های عجولانه مشاورین صرفاً انشگاهی نا آشنا با فرهنگ غنی اسلام به جدایی زوج های جوانی که با کمی دلسوزی می توانند خانواده خود را حفظ کنند آشنا هستیم. مسجد بهترین مکان برای تقریب خانواده ها به هم، و حل مشکلات زوج هاست. امری که مشاوره های دانشگاهی خام، غربزده، نامأنوس با فرهنگ مؤمنین دچار مشکل جدی ساخته است.
مسجد مهمترین نقش در انقلاب اسلامی را بازی کرد اما اکنون در برابر مسجد غرب یعنی فضای مجازی در خود را بروی مردم بسته نگاه می دارد.
جذب ساکنین و عابرین رهگذر به درون مسجد
همانطور که سایت های فضای مجازی و گرو ه های ضد دین با ارائه مطالب علمی، سرگرمی، و جذاب و یا اشک تمساح رختن برای مشکلات کشور و مردم افراد ساده دل را جذب می کنند، چرا مسجد رو ها احساس نیاز به حفظ اکثریت و رأی قوی خود در جامعه ایرانی ندارند؟
سالهاست که شکایت های صحیح و نا صحیح و غلوکردن های قشر لاابالی و تلاش آن ها برای راه انداختن جنبش اجتماعی علیه فرهنگ عمومی و ترغیب فرهنگ منحط غرب با تکیه بر علم و پیشرفت های تکنولوژی را شاهدیم. سال هاست که ناراحتی و شکایت قشر متنفر از دین و دین در را می شنویم امّا نعمت قانون اساسی اسلامی و حکومت دینی را قدردان نیستیم و حتی خود به جریان فریبکار ضد دین ولی در ظاهر منتقد و دلسوز دامن می زنیم. اکنون مسجد رو ها بایست اهمیت نظام اسلامی و ارزش زندگی در کشوری مسلمان با قوانین اسلامی و قانونی بودن حجاب اسلامی را درک کنند و از آن مراقبت نمایند. انتقاد نوعی امر به معروف و نهی از منکر است. اما آب به آسیاب دشمنان دین و مسجد ریختن گناهی نابخشودنی و خیانت به خون شهدای انقلاب و جنگ هشت ساله است. به خود بیاییم، از میراث شهدا حفاظت کنیم. مسجد را مانند زمان انقلاب سنگر فرهنگ، پوشش اسلامی، و نظام فکری متدین قرار دهیم. شکایت های غیر مدبرانه را کنار بگذاریم و ضمن انتقاد سازنده مصداق ضرب المثل بر شاخه نشستن و بن بریدن نشینیم. به نظر می رسد برخی اهالی نماز و مسجد بدون توجه به زحمات و مشکلات و جهاد های مردم مؤمن و معتقد بر شاخ درخت ثمره شهادت هزاران جوان نشسته و بن اسلام و امنیت فرهنگی خود می برند. هشیار باشیم.
پیشنهادات
بمنظور بهره گیری بیشتر از روحانیت فضای مسجد و حضور جوان و پیر هم محلی طرق مختلفی وجود دارد. اما با کمی اندیشه متوجه می شویم که با بهره گیری از فن آوری و یا حتی تجهیزات موجود در مسجد کارهای مفیدی می توان انجام داد. فعالیت های ممکن جهت همیاری در جذب اهالی جوان و پیر محل می تواند مفصل، متوسط، و یا ساده و سهل الوصول باشد. نمونه هایی که در پی می آید طرقی ساده برای نیل به مقصود فوق الذکرند که متولی مسجد تنها با حضور در مسجد و روشن کردن یک دستگاه می تواند تحقق یابد.
نیازی نیست تعداد زیادی و یا حتی قابل قبول به جلسات بیایند، خوب است که چراغ مسجد روشن باشد. برای برنامه های ساده نیازی به حضور کسی نیست متولی مسجد کفایت می کند.
۱. بهره گیری از فن آوری برای پر کردن جای فرد یا افراد ناظر و مسئول
۲. نمایش سخنرانی ها و مواعظ مهم، و مناسب از طریق ویدئو پرژکتور
۳.پخش قرائت های قرآن مجلسی و تاثیر گذار
۴. تشکیل جلسات پرسش و پاسخ (نظر امام جماعت مسجد) بوسیله افراد مطلع داوطلبان که می تواند به شکل گردشی به افراد مختلف واگذار شود
۵. تشکیل جلسه همفکری و گفتگوی جوانان
۶.پخش جلسات درس اخلاق علمای ربانی
۷. تعلیم قرائت قرآن ( که هم اکنون با حضور استاد و همچنین برخی اهالی مسجد برقرار است)
۸. پخش صوتی و یا ویدیویی تفاسیر قرآن در صحن مسجد
۹. بهره گیری از امکانات مناسب جهت جذب کودکان ، نوجوانان، جوانان ( امکانات مناسب فکری، ورزشی و یا تفریحی مناسب )
۱۰.استخدام خادم کمکی برای حضور در مسجد
۱۱. همیاری اهالی مسجد به امام جماعت
۱۲ .تشکیل جمع اهالی مسجد و همیاری، مشورت، طرح مسائل جمع و همیاری مومنین به شکل همفکری، همیاری، و توجه به زنده کردن روابط و وظایف همسایگی مورد توصیه اسلام
۱۳. توجه به مسائل روز خانواده و همفکری در انتخاب روش مواجه با آن ها. رسیدگی به اهالی محل
۱۴. دعوت سخنران
۱۵. حضور روحانی دوّم جهت همیاری امام جماعت بمنظور افزایش ساعات فعالیت های مذهبی
۱۶. کمک گیری مثبت از روحیه علاقه به حضور در مسجد و در میان خواهران مسلمان محل با الگو گیری از همیاری خواهران و خانواده های مسلمان در زمان جنگ
۱۷. بهره برداری از علاقه نوجوانان به حضور در فضای مسجد و جمع همسالان
۱۸. .بهره گیری از جوانان هوشمند آشنا با فضای مجازی جهت درگیر کرده افراد غیر از زمان حضور در مسجد.
۱۹. مباحثه در باب مشکلات و مسائل مطرح روز
۲۰. نصب وایت بورد در ورودی مسجد بمنظور ثبت گردشی اوقات مشارکت داوطلبی اهالی مسجد
۲۱.نصب وایت بورد جهت اعلام پیشنهادات در زمینه فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، تفریحی برای افراد داوطلب
۲۲. اقدام به رسیدگی به مسائل و مشکلات اهالی محل، اهدا کمک جهت مشارکت در فراهم کردن ضروریات زندگی زوج های جوان، فعال شدن خانواده ها در همیاری جوانان مؤمن در امر تشکیل خانواده با معرفی جوانان مؤمن و یا تشویق اجتناب کنندگان جوان از ازدواج، و حفظ متأهلین جوان در شرف جدایی.
۲۳. ظهور مسجد بعنوان یک نهاد فرهنگی، اجتماعی مؤثر در فرهنگ سازی، و حل مشکلات اجتماعی کشور با تأسی از معرفت و فرهنگ اصیل و غنی اسلامی و احادیث اهل بیت
باری دیگر به این بیاندیشیم که آیا در آخرت در برابر پرسش در باب امر به معروف و نهی از منکر سکوت با بهانه سختی شرایط و متفاوت بودن اوضاع از زمان انقلاب و یا زمان پیامبر(ص) و ائمه اطهار (ع) از ما پذیرفته خواهد شد؟
