وب سایت رسمی مرکز رسیدگی به امور مساجد استان البرز

کارآفرینی، موتور حرکت‌دهنده اقتصاد است. یعنی اگر مردم و مسئولان جامعه‌ای در این مسیر حرکت کردند و همه تصمیم‌ها و رفتارهای اقتصادی، در تجارت و صنعت و خدمات و حتی مصرف، به این سمت‌وسو گرایش داشت، اقتصادِ آن جامعه رونق می‌گیرد و مؤلفه‌های آن رشد می‌کنند.

تعریف کارآفرینی و مؤلفه‌های آن

کارآفرینی امری بسیار مهم و تأثیرگذار است که از مهم‌ترین محورهای اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود. کارآفرینی ایجاد وضعیتی است که افراد یک جامعه، بتوانند در آن جامعه فرصت شغلی ایجاد کنند. کارآفرینی را نباید با کاریابی یکی دانست. اینکه یک شرکت یا فرد برای فرد دیگری به دنبال کار بگردد با اینکه خود آن فرد یک فرصت کاری ایجاد کند، با هم تفاوت دارند.

اولین مؤلفه کارآفرینی این است که در آن، ایده، حرکت، محصول یا خدمتی جدیدی وجود داشته باشد.

مؤلفه بعدی این است که فرد با شناسایی فرصت‌ها و موقعیت‌های بدیع، از آنها استفاده خلّاقانه‌ کنند.

مؤلفه سوم این است که در کارآفرینی ریسک‌ وجود دارد.

مشکلات اشتغال در جامعه

بخش بزرگی از مشکلات عرصه اشتغال در جامعه، مشکلات محیطی است؛ یعنی مسائل کلان اقتصاد و محیط کسب و کار در کشور، امکانات و شرایط لازم را برای حمایت از کارآفرینان فراهم نکرده است.

دیگر مشکل این عرصه، عدم مهارت‌های مورد نیاز در افراد جامعه است. بخشی از این مشکل به نظام آموزشی و بخشی به ویژگی‌های روانی جامعه ایران برمی‌گردد. دانش و مهارتی که باید وجود داشته باشد تا یک ذهن خلّاق با تکیه بر آن، فرصت شغلی، خدمت و ایده نو ارائه کند، کمیاب است.

 مشکل دیگر این عرصه، عامل انگیزشی در جامعه است؛ یعنی انگیزه کارآفرینی در افرادی که فرصت و توان مورد نیاز کارآفرینی را دارند، وجود ندارد.

مبانی دینی کارآفرینی

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى؛1‏؛‏ براى انسان جز حاصل تلاش او نیست». این آیه نشان می‌دهد هر کس باید تلاش کند شغلی برای خود ایجاد کند. امیرالمؤمنین (علیه السلام) در روایتی می‌فرمایند: «مَنْ وَجَدَ مَاءً وَ تُرَاباً ثُمَّ افْتَقَرَ فَأَبْعَدَهُ اللَّه‏؛2 اگر کسی آبی و خاکی داشته باشد و فقیر باشد، از رحمت خدا دور است». خدای متعال موقعیت‌ها و ظرفیت‌هایی را در اختیار انسان‌ها قرار می‌دهد که باید از آنها استفاده خلّاقانه‌ داشته باشند و کالا یا خدمات جدیدی تولید کنند.

در روایتی دیگر آن حضرت می‌فرمایند: «خداوند متعال کارگر و صنعتگر امین را دوست دارد».3 تعبیر جالبی است و جالب‌تر آنکه در قرآن به کارآفرینانی چون حضرت ذوالقرنین، حضرت سلیمان و حضرت داوود اشاره شده است. این اشخاص با کارگاه سدسازی و غیره موقعیت‌های شغلی ایجاد کردند. ائمه معصومین، اولیای الهی و پیامبران (علیهم السلام)، کارآفرین بودند؛ چراکه کارآفرینی عبادت محسوب می‌شود.

مسجد و کارآفرینی

کارآفرینی صرفاً یک امر اجتماعی‌ نیست؛ بلکه یک کار دینی و عبادت نیز قلمداد می‌گردد. لذا مناسب است مساجد در این زمینه ـ البته به شرط مهیا بودن وضعیت ـ ورود پیدا کنند.

پیشنهادهایی برای مسجد کارآفرین

1 ـ پیشنهاد اول: یک دفتر کارآفرینی در مسجد تشکیل شود؛ البته اگر امکان احداث این دفتر از لحاظ فضای فیزیکی و جغرافیایی وجود دارد. چنانچه وضعیت مهیا نبود، می‌توان بخشی را تشکیل داد که در فضای عمومی مسجد و در ساعات غیر از اقامه نماز، جلساتی بگذارند و یک کارآفرین موفق را دعوت کنند که در این زمینه یک‌سری مسائل را مطرح کند تا جوانان جویای کار حاضر در مسجد، ایده‌هایی را از این جلسات دریافت کنند.  

2ـ پیشنهاد دوم: مساجد با مؤسسات خیریه کارآفرین مرتبط شوند. امروزه در محلات مختلف مؤسسه‌های خیریه‌ای وجود دارند که بخشی از کارها و وظایف آنها توانمندسازی افراد است. مساجد می‌توانند با این مؤسسات مرتبط شوند و افراد جویای کار را معرفی کنند تا در آن مؤسسات آموزش دیده و وارد عرصه کار شوند.

3ـ پیشنهاد سوم: کلاس‌های آموزشی، مهارتی و انگیزشی در مساجد جهت استفاده از ظرفیت‌های موجود برگزار شود تا با آموزش افراد، برای آنها انگیزه‌ای ایجاد کنند که وارد عرصه کارآفرینی شوند، روش‌هایش را بیاموزند و اطلاعات خود را تکمیل کنند.

4ـ پیشنهاد چهارم: فراخوانی از سوی مسجد داده شود تا نمازگزاران، موقعیت‌های کاری را به امام جماعت و هیئت امناء یا به دفتری که برای کارآفرینی وجود دارد، معرفی کنند.

5ـ پیشنهاد پنجم: مساجد، مردم را به نذر کارآفرینی یا وقف کارآفرینی تشویق کنند. مساجد می‌توانند متدینین را به این سمت سوق دهند که در این زمینه نذر کنند. لزومی ندارد نذرهای ما به غذا و خرما دادن منحصر شود. می‌توان برای کسانی که کار ندارند، نذر کرد. با پول‌هایی که به این صورت جمع می‌شود، تیم مدیریتی مسجد موقعیتی کاری و شغلی برای جوانان ایجاد کند. با این کار هم یک نذر ادا شده و هم خدمتی به جامعه ارائه می‌شود که بسیار اثربخش است.

پیش‌بینی می‌شود مردم از این امر استقبال کنند؛ چراکه بسیاری از آنها مشکلات شغلی جوانان را لمس می‌کنند.

 در موضوع وقف نیز می‌توان این‌گونه عمل کرد. کسانی که می‌خواهند وقف کنند، به جای وقف در امور مذهبی و خاص که معمولاً تکراری است، در حوزم کارآفرینی وقف داشته باشند. برای مثال درآمد ملک یا مغازه خود را وقف اشتغال‌زایی جوانان کنند.

 برای اجرایی کردن این پیشنهادها، امور مساجد و مراکز ذی‌ربط باید نقش حامی را داشته باشند.

چند نکته

یکم: موضوع کارآفرینی در مسجد به آقایان منحصر نمی‌شود. اکنون خانواده‌های بی‌سرپرستی هستند که مشکل دارند. کمک به خانم‌هایی که همسر خود را از دست داده و زندگی را اداره می‌کنند، بهترین عبادت و بزرگ‌ترین خدمت به جامعه است.

دوم: احداث مراکزی مثل درمانگاه در کنار مسجد، نوعی کارآفرینی مسجد است. مسجدی که درمانگاه دارد، هم به مردم خدمات می‌دهد و هم ایجاد اشتغال می‌کند.

سوم: کارآفرینی با توجه به وضعیت جامعم ایران، قطعاً یکی از واجبات دینیِ امام جماعت و مسجد است. نباید مسجد در حل این مشکل بزرگ، منفعل باقی بماند.